Son dönemde yaşanan üzücü deprem olayları ve devamında gelen sarsıntılar binaların güvenliği ile ilgili kaygıları daha da arttırdı. Uzun zamandır üzerinde durduğumuz bina güvenliği konusunu bu vesile ile ilgili birkaç farklı yayın organında değerlendirmemize rağmen takipçilerimizi de bu konuda bilgilendirmek istedik.

Riskli bina tespiti nedir?

Riskli bina tespiti mevcut binaların zemin ve malzeme kalitesi analizlerinin yapıldığı bir araştırma raporudur. Riskli bina tespiti araştırma raporunda binanın zemin durumu(detaylı incelemelerde) malzeme durumu ve projeye uygun yapılıp yapılmadığı analiz ederek bir rapor halinde bina sahiplerine/sakinlerine sunuluyor.

Günden güne gelişen teknoloji, teknik bilimsel altyapılar ve bilgi düzeyi inşaat sektörü ve yapı teknolojilerini de etkiliyor. Öte yandan alınan önlemler de geçmişten günümüze artarak devam ediyor.

17 Ağustos 1999’da yaşanan depremin ardından alınan önlemlerin başında gelen Deprem Yönetmeliği kapsamında, gelişen teknoloji ile yapılan deprem hesaplarının detayları, uluslararası düzeyde yer alan deprem yönetmelikleri örnek alınarak binaların yapımında belirlenen kurallara uyulması istenmiştir. Özellikle 2007’de yayınlanan Deprem Yönetmeliği’nde uluslararası standartlara uygunluk ve yapı normları açıkça belirlenmiş denetim mekanizmaları oluşturulmuştur.

Bilindiği gibi ülkemizdeki yapı stoğunun büyük bir kısmını 2000 yılı öncesi yapılar oluşturuyor. Bu kapsamda ortalama 30 yıllık bir binanın deprem analiz raporu sonucunda binanın güvenilir çıkma olasılığı maalesef çok düşük düzeylerde kalıyor. Zira binalar, kullanım ömrünün sonlarına yaklaştıkları gibi günümüz teknoloji ve standartlarına uygun yapılmadığından, yapıldıysa da denetlenmediğinden çıkan sonuçlar sürpriz olarak değerlendirilmiyor.

Bina ile ilgili tüm riskler deprem testi uygulamasında görülür mü?

Deprem testi yada riskli yapı tespiti adıyla anılan uygulamalar için bize sıklıkla yöneltilen sorulardan bir tanesi deprem testi riskli yapı raporu güvenilir mi? yani bina ile ilgili tüm riskler bu raporda görülebilir mi?

Bina ile ilgili yapılan analiz çalışmaları her ne kadar bina ile ilgili bir öngörü oluştursa da olası bir depremde binanın nasıl reaksiyon vereceğini söyleyebilecek raporlar değil. Bunun altını özellikle çizmekte fayda var. Dolayısıyla binanın taşıdığı tüm risklerin söz konusu raporda görüleceğini söylemek doğrusu güç. Zira örnek vermek gerekirse riskli bina tespitinde binadan alınan beton numuneleri yapının sadece belirli kısımlarından alınıyor. Oysa bilindiği gibi eski teknolojiyle yapılan binaların çoğunluğunda hazır beton teknolojisi henüz olmadığından manuel beton karma işlemi kullanıldı. Kum ve çimento manuel olarak karıştırılarak beton elde edildi. Yani elle karıştırılan betonun yoğunluğunun binanın hangi noktalarında olması gerektiği gibi, hangi noktalarında seyrek olduğunun söylenmesi bu durumda imkansız hale gelmiş oluyor. Tümünde iyi olduğunu varsaysak bile yine eski tarihlerdeki beton karışımlarında deniz kumunun sıklıkla kullanıldığı artık neredeyse hemen herkes tarafından bilinen bir gerçek.

Riskli olduğu düşünülen binalar için nasıl önlemler alınabilir?

Riskli olan veya olduğu ön görülen binalar için karşımıza 2 çözüm çıkıyor. Binanın güçlendirilmesi veya yıkılıp yeniden yapılması. Bunun için de binanın imar koşullarının gözden geçirilmesi ve statik değerlerinin hesaplanması gerekiyor. Her bina bina güçlendirmeye uygun olamayacağı gibi bazı binalar için güçlendirme yıkılıp yapılmasından daha ekonomik ve akılcı bir çözüm olarak ortaya çıkıyor.